Jubileum – Loge Willem Frederik Karel

200 jaar vrijmetselarij en 80 jaar vrijheid in Den Helder

De loge viert dit van september 2025 tot en met juni 2026 met een uitgebreid programma

Deze bijzondere gebeurtenis, een vereniging die al 200 jaar actief is, kan niet ongemerkt voorbij gaan. De jubileum commissie heeft een bijzonder programma samengesteld dat de geschiedenis laat herleven maar ook hoe de vrijmetselarij nog steeds een belangrijke bijdrage levert in de huidige maatschappij. Ook de oorlog heeft diepe groeven getrokken in onze loge WFK. In de lezingen zal aandacht voor zijn de invloed van dictatoriale en autocratische regimes op de vrijheid van denken en handelen en de repressie op de vrijmetselarij.

Lezingen – verhalen verbinden

In het jubileumjaar worden er een 8 culturele avonden met lezingen en muziek georganiseerd die voor iedereen toegankelijk zijn. Deze avonden worden opgeluisterd met een kleine expositie welke ondersteund wordt door het Cultureel Maconniek Centrum in Den Haag.

De lezingen zijn steeds op de 3^e dinsdag van de maand van 19.30 – 22.00 en vinden plaats in de Bibliotheek (school 7, Keizersgracht 94) of in de Vredeskerk (Torplaan 26) in Den Helder. De zaal is om 19.00 open en de entree is € 10,00 pp inclusief twee consumpties.

16 sep 25 (Bibliotheek) Jan Kikkert (Historie). Jan geeft een historisch perspectief over de ontstaansgeschiedenis rond 1820 van de vrijmetselarij en de vereniging van ’t Nut tot Algemeen in Den Helder; verenigingen die heden ten dage nog bestaan en actief zijn. Dit tegen de achtergrond van die tijd. Napoleon was net verslagen en men reisde nog per paard of koets, de trekschuit en benenwagen. Hoe de stad en beide verenigingen zich in die 200 jaar ontwikkelt hebben, ze de oorlog doorstaan hebben en wat hun hedendaagse maatschappelijke positie is.
21 okt 25 (Vredeskerk) Matt Herben Hij is een Nederlands politicus, journalist en voormalig ambtenaar die landelijk bekend werd als woordvoerder, fractievoorzitter en politiek leider van de Lijst Pim Fortuyn en later in de tweede kamer kwam. Hij heeft diverse boeken geschreven over vrijheid van denken in religie, politiek en vrijmetselarij. Een innemende persoonlijkheid en een goede verteller.
18 nov 25 (Vredeskerk) Arthur van Dijk (Muziek) van de Stichting Willem Pijper, duikt met U in het leven en werk van de componist Willem Pijper met veel muziek, citaten uit de biografie en beeldende kunst. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste Nederlandse componisten uit de eerste helft van de twintigste eeuw, die een indrukwekkend muzikaal oeuvre componeerde en honderden essays en recensies schreef maar desondanks weinig bekend is geraakt. Laat U verrassen door een zeer boeiende persoonlijkheid die in zijn korte maar heftige en rusteloze leven naast componist ook schrijver, dichter, vrijdenker en vrijmetselaar was.
20 jan 26 (Vredeskerk) Leonard Jonkers (Heden) Tolerantie, vrijdenken, Spinoza, het zijn begrippen die veel gemeen hebben. De vrijmetselarij is al eeuwen oud maar wordt vaak niet met deze begrippen verbonden. Wat is het dan wel? Leonard Jonkers (sinds juni 2022 de voorzitter van het landelijk hoofdbestuur van de vrijmetselarij) zal U meenemen in hoe het gedachtengoed van de vrijmetselarij ons nu verder zou kunnen helpen in deze complexe wereld waarin polarisatie groter is dan verbinden en tolerantie, verdraagzaamheid verder weg lijken dan ooit.
17 feb 26 (Vredeskerk) Marjan Slob (Filosofie) Vaderlands van Vrijheid is belangrijk voor een goed, mooi en fijn leven. Maar dat verlangen naar vrijheid stuit op complicaties. Een politieke: wat als mijn vrijheid ten koste gaat van die van jou? En dan is er die filosofische klassieker: wat kunnen we eigenlijk bedoelen met vrijheid? In een wetenschappelijk wereldbeeld gehoorzaamt het menselijke gedrag uiteindelijk aan natuurwetten. Stel dat je al die wetten kende, en alles wist van iemand, dan zou je in principe precies kunnen voorspellen wat die persoon zou doen. Dat maakt het hele idee van vrije wil tot een illusie. Marjan Slob (filosoof en sinds april 2023 Denker der Nederlander) zal dit wetenschappelijke wereldbeeld verder toelichten, en er een ander verhaal naast plaatsen. Misschien hebben we wel een verkeerd idee van wat vrijheid eigenlijk is, stelt ze. We koppelen vrijheid snel aan ‘kiezen’ en ‘willen’. Terwijl vrijheid misschien veeleer over toewijding gaat.
17 mrt 26 (Vredeskerk) Birgit Baumann (De vrouw) Tot een kleine anderhalve eeuw geleden was vrijmetselarij alleen voor mannen. In Frankrijk ontstond door het opkomen van de vrouwenemancipatie de ‘gemengde’ vrijmetselarij, dus voor mannen én vrouwen. Na de tweede wereldoorlog ontstonden in Europa ook organisaties van louter vrouwelijke vrijmetselaren. Daar zijn meer dan 20.000 vrouwen lid van. In alle ons omringende landen bestaan inmiddels al lang organisaties voor vrouwelijke vrijmetselarij. Birgit Baumann (voorzitter van het landelijk hoofdbestuur van de vrouwelijke vrijmetselaren) laat zien hoe zij op eigentijdse wijze aan het werk zijn. georiënteerd op de Nederlandse cultuur en op de maçonnieke gebruiken hier te lande. Uiteraard gaan zij hun eigen weg, al zoekend naar wat bij ons als vrouwen van nu past, zonder de traditie van bijna drie eeuwen Nederlandse vrijmetselarij geweld aan te doen. Het speelse en tegelijk ernstige karakter met diepe betekenissen is het waard om met aandacht en liefde te bestuderen en te beoefenen.
21 apr 26 (Bibliotheek) Wouter Maas van Buro Boeiend (Kunst) Hij neemt U mee in zijn zoektocht naar de symboliek in de kunst. Hij richt zich daarbij op de licht symboliek, de bouw symboliek en de getallen symboliek. Welke betekenis heeft of had de kunstenaar daarmee voor ogen, wat is de huidige opvatting over deze symboliek en is die veranderd in de tijd? Symbolen vormen de bouwstenen van de identiteit en het geheugen van de samenleving. Ze vertellen verhalen, dragen betekenissen over en verbinden mensen met hun geschiedenis, waarden en tradities. Maar ook de cultuur is van belang, immers eenzelfde symbool kan in een andere cultuur een heel andere betekenis hebben, soms zelfs het tegenovergestelde. Zo geldt dat ook voor de tijd, is de symboliek in de 16e en 17e eeuw nog gelijk aan het heden?
16 jun 26 (Vredeskerk) Bob Fleer (Toekomst) Het Netwerk voor Jonge Vrijmetselaren is een landelijk platform binnen de Orde van Vrijmetselaren voor jonge maçons, vanaf achttien tot en met veertig jaar. Het is van groot belang dat in deze tijd van digitalisatie dat de jongere mensen elkaar ontmoeten, vriendschappen opbouwen en maçonnieke ervaringen kunnen uitwisselen. Kernbegrippen zijn ontmoeten, verbinden en versterken. Bob spreekt de taal van jonge mensen en is op zoek naar thema’s waaraan de jonge generatie behoefte heeft om in deze complexe wereld haar weg te kunnen vinden. Welke onderwerpen spreken hun aan. Zij zijn onze toekomst.

De lezingen worden ondersteund door de Stichting 4 en 5 mei , door ’t Nut en via de OnLine kalender van CityMarketing Den Helder. Alle informatie over de lezingen is tevens te vinden in onze flyer die vanaf eind mei verspreid zal worden.

Jubileumaandenken

In het kader van het 200 jarig bestaan wordt een boekje uitgegeven ‘200 jaar vrijmetselarij en 80 jaar vrijheid in Den Helder’ en een speciaal gegraveerd ‘kanon’, onze wijnglazen tijdens de tafelloges. Deze zullen tijdens het jubileumjaar verkrijgbaar zijn tegen een kleine vergoeding. Ook wordt er een rever-pin, een speldje, uitgegeven voor de ‘vrienden van WFK’ zodat U op de hoogte blijft van wat er in inze loge georganiseerd word.

VM magazine – Vrijheid en Vrijmetselarij

Ook dit jaar zal er weer aandacht zijn in ons magazine voor dit thema net als 5 jaar geleden.

Bent U benieuwd hoe het de loge in de periode ’40 – ’45 is vergaan? Dit alles is te lezen in een artikel van Willen van der Paard.

Hoe het begon ….

Het jaar 1823 begint met de koudste maand sinds metingen zijn verricht. Het bestuur van het departement van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen in Helder, opgericht 6 december 1822 door Pieter d’Armandville en Johannes Schermerlé, komt vaak en meestal kort bijeen. Keer op keer treden nieuwe leden – na ballotage – toe. Zelfs twee honoraire leden; zij kunnen van nut zijn voor het departement, al beschikken zij niet over veel geld. Op gezette tijden worden lezingen, voordrachten gehouden. Zo verzorgt de voorzitter Pieter d’Armandville op 3 maart 1823 een voordracht met als titel: ‘De bestemming van den Mensch’.

In de gesprekken tussen Pieter en Johannes komt ook de vrijmetselarij ter sprake. Ja, Pieter is vrijmetselaar. In Frankrijk is de vrijmetselarij wijdverbreid. Daaronder zijn nogal wat militaire loges. Veel militaire loges beschikken niet over een gebouw; zij zijn mobiel en vergezellen de regimenten. Daarom worden zij veldloges genoemd. Het vrijmetselaarschap geeft vaak toegang tot een militaire carrière.

In Helder vindt hij een gewillig oor, niet alleen bij zijn secretaris Schermerlé, maar ook bij veel leden van het departement van de Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen. De procedure om een loge op te richten, is vrijwel gelijk aan die welke is gevolgd bij de oprichting van het departement. Pieter stelt hen voor om een loge te stichten. In oktober 1825 gaat een verzoek uit naar het hoofdbestuur in ’s-Gravenhage, om een loge te mogen oprichten, dragende de naam Willem Frederik Karel, met als kleuren oranje en wit. Het is de tijd waarin prins Frederik Grootmeester is. Het hoofdbestuur behandelt het verzoek in zijn vergadering van 19 november 1825, de datum van oprichting van de loge Willem Frederik Karel. De brief van het hoofdbestuur is gedateerd 23 november, de zogenaamde constitutiebrief, en is ondertekend door prins Frederik.

Weliswaar hebben we onze constitutiebrief ontvangen, maar helaas, het jaargetijde staat een directe installatie van de loge in de weg. Wel mag de loge onder voorwaarden gaan werken. Reizen in die tijd is niet eenvoudig: er is nog geen spoorlijn en verharde wegen zijn schaars. De reis naar Helder gaat met de trekschuit tot ‘t Zand en verder met de postwagen. Eindpunt is het koffiehuis De Rode Leeuw. Voor wat betreft het weer is eind 1825, begin 1826, een slecht jaargetijde.

Zoals toegestaan door het hoofdbestuur gaat de loge van start. De eerste functionarissen van de nieuwe loge zijn, naast Pieter d’Armandville, de heren Pieter van der Zanden, Jean Baptistz van Meerbeecke, Johannes Schermerlé, Franciscus van Straten, Pieter Ruardi (de eerste plattelandsdokter die zich in 1824 vestigt in Helder), Jan de Jong en George Hackett. De loge groeit en bloeit. Zij die aankloppen, hebben uiteenlopende beroepen: timmerman, horlogemaker, schilder, adelborst, officier, aannemer, scheepskapitein. De bijeenkomsten zijn op de vrijdagavond, in de achterzaal van het etablissement Concordia aan de Kanaalweg. Op een perceel ergens tussen het Westplein (nu Helden der Zeeplein) en de plek waar in die jaren de synagoge stond. In het voorjaar van 1826, op 8 mei, vindt de installatie van de loge plaats.

Hoe het is …..

Er zijn sinds die tijd vele voorzittend meesters geweest, komt de loge elke donderdag bijeen en bestaat deze nog steeds uit een rijke schakering van broeders met uiteenlopende beroepen.

Elke 1^e zaterdag van de maand is er van 10.00 tot 12.00 koffie ochtend in de loge en vertellen de aanwezige leden graag meer over de vrijmetselarij en wat ons bindt.